Giao dịch tiền mã hóa an toàn hơn: cách phát hiện lừa đảo năm 2024
Thật không may, những trò lừa đảo đã nổi lên như một thách thức nổi bật và dai dẳng trong không gian tiền mã hóa khi những kẻ xấu ẩn nấp trong bóng tối. Được hỗ trợ bởi công nghệ và công cụ tiên tiến, những trò lừa đảo này ngày càng trở nên tinh vi và khó xác định hơn.
Vậy, làm thế nào bạn có thể bảo vệ tài sản của mình và bảo vệ bản thân khỏi các mối đe dọa tiềm ẩn? Hãy cùng khám phá các loại hình lừa đảo khác nhau trong không gian tiền mã hóa và tìm hiểu cách phát hiện chúng trước khi quá muộn.
Tóm tắt
Tìm hiểu cảnh báo xấu: Tìm hiểu về các hành vi lừa đảo phổ biến và các dấu hiệu cảnh báo đi kèm với các nỗ lực lừa đảo và các hoạt động lừa đảo khác.
Tăng cường khả năng phòng thủ: Thực hành thói quen tốt về an ninh mạng và giữ thông tin quan trọng — chẳng hạn như cụm từ hạt giống ví tiền mã hóa của bạn — an toàn nhất có thể.
Làm bài tập của bạn: Hãy luôn tự nghiên cứu trước khi giao dịch token tiền mã hóa mới, NFT hoặc các tài sản kỹ thuật số khác.
Tình hình lừa đảo trong năm 2024
Lừa đảo vẫn luôn là mối đe dọa hiện hữu trong không gian tiền mã hóa vào năm 2024 khi các thủ đoạn hiện hành tìm đường xâm nhập vào lĩnh vực này và bọn tội phạm nghĩ ra những cách mới để sử dụng công nghệ phi tập trung và tài sản kỹ thuật số nhằm nhắm mục tiêu vào nạn nhân. Tuy nhiên, dữ liệu cho thấy năm 2023 chứng kiến sự sụt giảm đáng kể về tổng giá trị tiền bị mất do lừa đảo, tấn công mạng và khai thác lỗ hổng.
Theo Báo cáo De.Fi Rekt, tổng thiệt hại tiền mã hóa đạt mốc $1,95 tỷ vào năm 2023, giảm xuống từ mức thiệt hại hơn $47 tỷ vào năm 2022. Mặc dù những số liệu được cải thiện này một phần là nhờ các biện pháp an ninh được tăng cường, nhưng tổng số liệu của năm 2022 đã tăng cao do sự sụp đổ lớn của các thực thể bao gồm FTX, Terra và Celcius.
Vào năm 2024, trách nhiệm của người chơi tiền mã hóa là tiếp tục xây dựng các biện pháp bảo mật mạnh mẽ cho các dịch vụ của họ và hướng dẫn người dùng về cách tự bảo vệ mình khỏi gian lận.
Có những loại hình lừa đảo tiền mã hóa nào?
Lừa đảo “mổ heo”
Lừa đảo mổ heo nghĩa là thủ phạm tạo ra ảo tưởng giả tạo về tình bạn hoặc sự lãng mạn với nạn nhân. Mục đích là tạo dựng niềm tin với nạn nhân trước khi ép họ đầu tư hoặc giao dịch thông qua một nền tảng lừa đảo với lời hứa hẹn về tự do tài chính.
Trò lừa đảo này lấy tên từ ý tưởng vỗ béo một con heo để mổ thịt, vì nạn nhân bị thuyết phục giao nộp ngày càng nhiều tài sản tiền mã hóa của họ trước khi tên tội phạm biến mất cùng tất cả.
Lừa đảo tình cảm
Lừa đảo tình cảm tương tự như lừa đảo mổ heo ở chỗ chúng liên quan đến việc tội phạm hình thành mối quan hệ với nạn nhân. Tuy nhiên, ở đây, tội phạm muốn tạo ra ảo giác về một mối quan hệ lãng mạn và tình cảm với nạn nhân trước khi tạo ra tình huống giả mạo mà trong đó tội phạm yêu cầu được hỗ trợ tài chính. Ngày nay, tiền mã hóa ngày càng được sử dụng như một phương tiện cung cấp hỗ trợ tài chính giả hiệu này, vì các giao dịch tương đối ẩn danh và không thể đảo ngược.
Lừa đảo chuyển tiền
Lừa đảo chuyển tiền có một tiền đề đơn giản. Nạn nhân được một công ty đầu tư được cho là hợp pháp liên hệ và yêu cầu họ đầu tư một lượng nhỏ tiền mã hóa để cuối cùng mở khóa số lượng lớn hơn nhiều. Sau đó, kẻ lừa đảo có thể yêu cầu thanh toán thêm để trang trải các khoản thuế hoặc phí giả hiệu — tất cả đều là một phần của quy trình hành chính. Tuy nhiên, tiền lãi không bao giờ đến và kẻ lừa đảo biến mất. Trò lừa đảo này dựa vào nỗi sợ bỏ lỡ (FOMO) cơ hội tài chính sinh lợi và các chiến thuật gây áp lực để thuyết phục nạn nhân hành động nhanh chóng khi chưa đánh giá đầy đủ tình hình.
Tấn công giả mạo
Lừa đảo cụm từ hạt giống và trang web giả mạo: Giống như những kẻ song trùng lừa đảo, một số kẻ lừa đảo tạo ra các trang web giả mạo bắt chước các nền tảng hoặc ứng dụng phổ biến. Luôn kiểm tra kỹ các URL trước khi nhấp vào và tuyệt đối không cung cấp cụm từ hạt giống của bạn cho một trang web.
Lừa đảo qua email và mạng xã hội: Hãy cẩn thận với kẻ lừa đảo mạo danh những nhân vật nổi tiếng như Elon Musk trên Twitter, đưa ra những ưu đãi "hấp dẫn đến mức khó tin". Nếu có mùi bất bình thường thì có thể là bất bình thường thật. Những trò lừa đảo này thường xuất hiện trong mục đề cập, tin nhắn trực tiếp trên mạng xã hội hoặc Discord, hộp thư đến email và phần bình luận của bạn. Giống như trò lừa đảo TrustWallet, nếu ai đó trong đội ngũ hỗ trợ liên hệ với bạn và yêu cầu cung cấp cụm từ hạt giống, thì có thể họ đang cố lừa đảo bạn. Hãy nhớ: tuyệt đối không cung cấp bất kỳ thông tin cá nhân hoặc mật khẩu và cụm từ hạt giống nào.
Ứng dụng di động lừa đảo: Kẻ lừa đảo có thể cải trang thành các ứng dụng ví phổ biến như Trezor, chờ đợi để cướp lấy số tiền mã hóa mà bạn phải vất vả lắm mới kiếm được. Luôn tải các ứng dụng từ nguồn chính thức và kiểm tra đánh giá để đảm bảo rằng ứng dụng đó hợp pháp. Khi khôi phục ví tiền mã hóa, bạn sẽ phải nhập cụm từ hạt giống, vì vậy hãy nhớ kiểm tra kỹ mỗi khi tải ứng dụng mới như Ví Web3 OKX.
Phần mềm độc hại ẩn trong tệp tải xuống: Vào tháng 8/2023, CoinsPaid, một hãng xử lý thanh toán tiền mã hóa có trụ sở tại Ukraine, đã bị tấn công và mất $37 triệu. Một nhân viên đã bị lừa tải xuống một bài kiểm tra phỏng vấn xin việc, mà thực chất là bài kiểm tra giả mạo. Nhân viên đã cài đặt phần mềm độc hại và phần mềm độc hại đã xâm nhập hệ thống nội bộ của CoinsPaid. Sau đó, những kẻ xấu có quyền truy cập vào hàng triệu quỹ tiền mã hóa.
Lừa đảo dự án tiền mã hóa
Dự án giả mạo/bắt chước: Một số trò lừa đảo liên quan đến các dự án bắt chước các loại tiền mã hóa nổi tiếng, như trò lừa đảo Bitcoin Gold. Các dự án này có vẻ chân thực, nhưng mục đích duy nhất của chúng là lừa đảo bạn và chiếm đoạt tiền của bạn. Hãy luôn xác minh tính xác thực của dự án trước khi cam kết tiền của bạn.
Các dự án không có tiện ích hoặc hứa hẹn không thực tế: Bạn có nhớ BitConnect khét tiếng? Những dự án như thế này đưa ra những hứa hẹn không thực tế và thường thiếu trường hợp sử dụng vững chắc. Hãy thận trọng với những âm mưu nghe có vẻ hấp dẫn đến mức khó tin.
Bẫy bơm xả: Các nhóm như nhóm Telegram “Big Pump Signal” đã thổi phồng giá trị của một coin một cách giả tạo, chỉ để xả sau đó, khiến nhà giao dịch chỉ còn nước ngậm trái đắng. Hãy tránh xa những kế hoạch như vậy và tránh các cơn sốt. Và đừng quên: luôn tự nghiên cứu.
Lừa đảo trên sàn giao dịch và ví
Sàn giao dịch lừa đảo: Những cá nhân vô đạo đức có thể lập ra các sàn giao dịch giả mạo để thu hút người dùng. Hãy theo dõi các sàn giao dịch nổi tiếng, có uy tín truyền đạt một cách minh bạch Bằng chứng dự trữ của họ, chẳng hạn như OKX, để bảo vệ tài sản của bạn.
Ứng dụng và dịch vụ ví giả: MyBigCoin là một ví dụ về dịch vụ giả mạo với những lời hứa suông được thiết kế để đánh cắp tiền của người dùng. Luôn nghiên cứu các nhà cung cấp ví và tìm kiếm đề xuất đáng tin cậy. Nếu bạn đang tìm kiếm một ví tự lưu ký mới, bạn nên dùng thử Ví Web3 OKX.
Lừa đảo trong đợt phát hành coin đầu tiên (ICO): ICO có thể là một cơ hội thú vị và bổ ích, giống như bất kỳ dự án mới nào trong lĩnh vực tiền mã hóa, nhưng cũng đi kèm những rủi ro lớn. Hãy lưu ý đến những cạm bẫy liên quan đến ICO và đảm bảo rằng bạn thực hiện thẩm định về những hứa hẹn của các ICO này. Các vụ lừa đảo như PlexCoin và Centra Tech là những ví dụ điển hình về các ICO thất bại. Hãy tìm kiếm thông tin minh bạch về đội ngũ, mục tiêu thực tế và whitepaper được viết rõ ràng.
Thực hành tốt nhất để tránh bị lừa đảo
Bảo mật hoặc tự lưu ký tài sản kỹ thuật số của bạn
Sử dụng các ví và sàn giao dịch uy tín: Sự phi tín nhiệm là điều tối quan trọng trong thế giới tiền mã hóa. Hãy sử dụng các ví và sàn giao dịch uy tín với các biện pháp bảo mật mạnh mẽ, truyền đạt minh bạch Bằng chứng dự trữ hoặc mã nguồn mở các mô hình bảo mật của họ.
Bật xác thực hai yếu tố: Thêm một lớp bảo mật cho tài khoản của bạn (bao gồm mọi thứ từ mạng xã hội đến email) bằng cách bật xác thực hai yếu tố (2FA). Đó là một bước nhỏ có thể tạo ra sự khác biệt lớn.
Nghiên cứu kỹ lưỡng các dự án
Kiểm tra thông tin đội ngũ và lịch sử dự án: Tìm hiểu bối cảnh của các thành viên trong đội ngũ dự án và những thành tích trước đây của họ. Một đội ngũ vững mạnh là nền tảng của mọi dự án thành công.
Kiểm tra whitepaper của dự án: whitepaper giống như bản thiết kế của dự án. Đảm bảo rằng whitepaper được viết rõ ràng, toàn diện và nêu rõ tầm nhìn và kế hoạch. Nếu whitepaper vô nghĩa hoặc nghe có vẻ hấp dẫn đến mức khó tin thì đó có thể là một trò lừa đảo.
Phân tích tokenomics và các trường hợp sử dụng: Đi sâu tìm hiểu tokenomics và trường hợp sử dụng của dự án. Một dự án mạnh phải có mục đích thực tế và kế hoạch phân phối token rõ ràng. Nếu việc phân phối token quá tập trung vào các thành viên sáng lập hoặc không có kế hoạch khóa rõ ràng, thì đây có thể là dấu hiệu của một kế hoạch bơm xả.
Thận trọng trong liên lạc
Xác minh nguồn email và tin nhắn: Kẻ lừa đảo thường đóng giả là đại diện chính thức của các công ty lớn, chẳng hạn như CEO của OKX. Xác minh tính xác thực của người gửi trước khi tham gia hoặc chia sẻ bất kỳ thông tin nhạy cảm nào và luôn liên hệ với đội ngũ hỗ trợ khách hàng nếu bạn gặp phải bất kỳ hành vi lừa đảo nào.
Tránh chia sẻ thông tin nhạy cảm trực tuyến: Giữ khóa riêng tư và cụm từ hạt giống cho riêng bạn, đồng thời thử lưu trữ mật khẩu của bạn ngoại tuyến. Hãy coi chúng như những bí mật quý giá nhất của bạn.
Hãy hoài nghi: Nhiều thủ đoạn lừa đảo hiện nay liên quan đến thao túng cảm xúc. Hãy thận trọng và hoài nghi trước bất kỳ liên hệ không mời mà đến nào mà bạn nhận được từ người lạ thông qua mạng xã hội hoặc ứng dụng nhắn tin, đồng thời luôn đặt câu hỏi về động cơ của cá nhân đó.
Giám sát tài sản của bạn
Theo dõi tài sản của bạn: Thường xuyên rà soát danh mục đầu tư và cập nhật thông tin về các dự án bạn tham gia. Tốt hơn hết, hãy đưa tiền mã hóa của bạn ra khỏi các sàn giao dịch và đưa vào ví tự lưu ký để có độ bảo mật cao hơn.
Luôn cập nhật thông tin về thị trường tiền mã hóa: Bối cảnh tiền mã hóa đang phát triển nhanh chóng. Luôn cập nhật những tin tức và diễn biến mới nhất để đưa ra quyết định sáng suốt. Bạn nên theo dõi các nguồn tin tức uy tín và các tài khoản mạng xã hội hàng đầu trong lĩnh vực tiền mã hóa.
Tự giáo dục bản thân: đọc thông tin cần thiết
Tự giáo dục bản thân về mối đe dọa lừa đảo liên quan đến tiền mã hóa là một trong những cách mạnh mẽ nhất mà bạn có thể bảo vệ bản thân và những người khác khỏi trở thành nạn nhân. Dưới đây là danh sách các nguồn tài nguyên bổ sung mà chúng tôi khuyên bạn nên khám phá để tìm hiểu về các vụ lừa đảo tiền mã hóa hiện đại, cách phòng tránh và cách báo cáo chúng.
Lời khuyên của Ủy ban Thương mại Liên bang Hoa Kỳ dành cho người tiêu dùng về tiền mã hóa và lừa đảo.
Các chuyên gia an ninh mạng Kaspersky cung cấp hướng dẫn chuyên sâu về an toàn tiền mã hóa trên blog.
Hợp tác xã tuân thủ tiền mã hóa cung cấp giải pháp để báo cáo về vụ việc lừa đảo tiền mã hóa. Sự vụ này sẽ được các cơ quan thực thi pháp luật và điều tra blockchain tiến hành.
Các nền tảng giáo dục như Coursera và Udemy cung cấp các khóa học chuyên sâu về bảo mật tiền mã hóa, tự lưu ký và nhận diện lừa đảo.
Lời kết
Trong khi thế giới tiền mã hóa có rất nhiều cơ hội thì cũng tồn tại rất nhiều mối đe dọa. Bằng cách luôn cảnh giác, thực hành các thói quen tốt về an ninh mạng và nghiên cứu kỹ lưỡng, bạn sẽ được trang bị tốt hơn để điều hướng bối cảnh thú vị này một cách an toàn. Hãy nhớ rằng, điều cần thiết là phải chịu trách nhiệm về tài sản của mình và luôn cảnh giác.
© 2025 OKX. Bài viết này có thể được sao chép hoặc phân phối toàn bộ, hoặc trích dẫn các đoạn không quá 100 từ, miễn là không sử dụng cho mục đích thương mại. Mọi bản sao hoặc phân phối toàn bộ bài viết phải ghi rõ: “Bài viết này thuộc bản quyền © 2025 OKX và được sử dụng có sự cho phép.” Nếu trích dẫn, vui lòng ghi tên bài viết và nguồn tham khảo, ví dụ: “Tên bài viết, [tên tác giả nếu có], © 2025 OKX.” Một số nội dung có thể được tạo ra hoặc hỗ trợ bởi công cụ trí tuệ nhân tạo (AI). Không được chỉnh sửa, chuyển thể hoặc sử dụng sai mục đích bài viết.
Bài viết liên quan
Xem thêm
Giải thích về công cụ phái sinh Bitcoin: Hợp Đồng Futures Kỳ Hạn, Futures Vĩnh Cửu và Quyền Chọn
Phái sinh là chứng khoán hoặc hợp đồng có thể giao dịch với giá trị phụ thuộc vào tài sản cơ sở. Trong hầu hết trường hợp đối với công cụ phái sinh tiền mã hoá, tài sản cơ sở là Bitcoin (BTC), hoặc các loại tiền mã hóa hàng đầu khác.
Nói chung, phái sinh là công cụ tài chính phức tạp, thường có rủi ro cao, hữu ích cho việc quản lý rủi ro thông qua phòng ngừa rủi ro.
Phái sinh truyền thống
Trong khi những thị trường truyền thống đã sử dụng nhiều hình thức phái sinh khác nhau trong hàng nghìn năm, thì các hình thức hiện đại của giao dịch phái sinh có thể bắt nguồn từ những năm 1970 và 1980, khi Sở giao dịch hàng hóa Chicago (CME) và Hội đồng thương mại Chicago (CBOT) giới thiệu hợp đồng futures kỳ hạn.
Các loại công cụ phái sinh phổ biến nhất bao gồm hợp đồng tương lai, hợp đồng kỳ hạn và quyền chọn, dựa trên nhiều loại tài sản, bao gồm cổ phiếu, tiền tệ, trái phiếu và hàng hóa. Với số lượng lớn công cụ phái sinh hiện có, rất khó xác định quy mô của thị trường, ước tính từ hàng nghìn tỷ đến hơn một triệu tỷ USD.
Hợp đồng Futures Bitcoin
Trong số những công cụ phái sinh tiền mã hóa, hợp đồng futures Bitcoin là hợp đồng đầu tiên trở nên phổ biến và vẫn được giao dịch nhiều nhất về khối lượng. Hợp đồng tương lai BTCđã được giao dịch trên các nền tảng nhỏ hơn vào đầu năm 2012, nhưng phải đến năm 2014, nhu cầu ngày càng tăng đã thúc đẩy các sàn giao dịch lớn, cụ thể là CME Group Inc và Cboe Global Markets Inc, tham gia.
Hiện nay, hợp đồng futures Bitcoin là một trong những công cụ được giao dịch phổ biến nhất trong ngành, và các sàn giao dịch hàng đầu như OKX ghi nhận khối lượng giao dịch hằng ngày đạt hàng tỷ USD.
Hợp đồng futures Bitcoin là gì?
Hợp đồng futures là thỏa thuận giữa hai bên — thường là hai người dùng trên một sàn giao dịch — để mua và bán tài sản cơ sở (trong trường hợp này là BTC) với mức giá đã thỏa thuận trước (giá kỳ hạn), vào một ngày nhất định trong tương lai.
Mặc dù các nội dung chi tiết hơn có thể khác biệt giữa các sàn giao dịch, nhưng hợp đồng futures về cơ bản vẫn dựa trên nguyên tắc - hai bên đồng ý cố định giá của tài sản cơ sở cho giao dịch trong tương lai.
Để thuận tiện, hầu hết sàn giao dịch không yêu cầu người nắm giữ hợp đồng futures nhận tài sản cơ sở thực tế (chẳng hạn như thùng dầu hoặc vàng miếng) sau khi hợp đồng đáo hạn, mà thay vào đó hỗ trợ thanh toán bằng tiền mặt.
Tuy nhiên, hợp đồng futures Bitcoin được thanh toán vật lý, chẳng hạn như hợp đồng do Bakkt - Sàn Giao Dịch Liên Lục Địa (ICE) cung cấp, đang ngày càng phổ biến, vì việc chuyển đổi Bitcoin thực sự có thể được thực hiện tương đối dễ dàng so với hầu hết các loại hàng hóa.
Hợp đồng futures Bitcoin hoạt động như thế nào?
Hãy cùng tìm hiểu giao dịch hợp đồng futures BTC trên OKX. Trước hết, thị trường tương lai hằng tuần chỉ đơn giản là người nắm giữ hợp đồng đang đặt cược vào giá Bitcoin trong một tuần — OKX cũng cung cấp các khoảng thời gian hai tuần một lần, hằng quý và hai quý một lần cho các hợp đồng tương lai.
Vì vậy, nếu Bitcoin đang giao dịch ở mức 10.000 USD hôm nay và Adam tin rằng giá sẽ cao hơn vào tuần tới, anh ấy có thể mở vị thế mua với tối thiểu một hợp đồng (mỗi hợp đồng BTC trị giá tương đương 100 USD) trên thị trường hợp đồng futures hằng tuần của OKX.
Khi ai đó mua và nắm giữ Bitcoin (mua long), họ đang tin rằng giá sẽ tăng cao hơn, nhưng không thể kiếm được lợi nhuận nếu giá giảm. Bán short, hoặc bán tài sản hôm nay với kỳ vọng giá tài sản sẽ giảm vào ngày mai là cách nhà giao dịch kiếm lời từ việc giá giảm.
Trong ví dụ này, chúng ta sẽ giả định Adam mở 100 hợp đồng vị thế mua (100 x 100 USD = 10.000 USD), thể hiện chung cam kết của Adam là mua 1 BTC vào ngày thanh toán vào tuần tới (15:00 thứ Sáu hằng tuần trên OKX, theo giờ Việt Nam) với mức giá đó - 10.000 USD.
Mặt khác, chúng ta có Robbie, người tin rằng giá Bitcoin sẽ thấp hơn 10.000 USD vào tuần tới và muốn bán short. Robbie cam kết bán 100 hợp đồng, hoặc 1 BTC, vào ngày thanh toán tuần tới với mức giá đã thỏa thuận là 10.000 USD.
Adam và Robbie được kết nối với nhau trên sàn giao dịch và trở thành hai bên ký kết hợp đồng futures: Adam cam kết mua 1 BTC với giá 10.000 USD và Robbie cam kết bán 1 BTC với giá 10.000 USD khi hợp đồng đáo hạn.
Giá Bitcoin một tuần sau, vào ngày thanh toán, sẽ quyết định liệu hai nhà giao dịch này lời hay lỗ.
Một tuần trôi qua và Bitcoin đang giao dịch ở mức 15.000 USD. Điều này có nghĩa là Adam, người đồng ý mua 1 BTC với giá 10.000 USD, thu được lợi nhuận từ hợp đồng của mình, kiếm được 5.000 USD. Adam, như đã thỏa thuận, chỉ cần trả 10.000 USD cho 1 BTC, anh ta có thể bán 1 BTC ngay lập tức với giá trị thị trường hiện tại là 15.000 USD.
Mặt khác, Robbie mất 5.000 USD vì phải bán 1 BTC của mình với giá đã thỏa thuận là 10.000 USD, mặc dù hiện tại BTC có giá 15.000 USD.
Tùy thuộc vào tài sản Adam và Robbie đã sử dụng, OKX thanh toán hợp đồng bằng stablecoin Tether (USDT) hoặc BTC, ghi có vào tài khoản của Adam hoặc Robbie với lãi lỗ đã thực hiện.
Vì hợp đồng tương lai phản ánh kỳ vọng của nhà đầu tư, nên các chỉ báo như Tỷ lệ Long/Short BTC có thể cung cấp cái nhìn tóm lược về tâm lý chung. Tỷ lệ Long/Short BTC, so sánh tổng số người dùng có vị thế mua với người dùng có vị thế bán, trong cả hợp đồng tương lai và hợp đồng hoán đổi vĩnh cửu.
Khi tỷ lệ là 1, số lượng người đang nắm giữ vị thế mua và bán bằng nhau (tâm lý thị trường trung lập). Tỷ lệ cao hơn 1 (nhiều vị thế mua hơn so với vị thế bán) cho thấy kỳ vọng thị trường tăng giá, trong khi tỷ lệ thấp hơn 1 (nhiều vị thế bán hơn vị thế mua) cho thấy kỳ vọng thị trường giảm giá.
Tại sao mọi người mua và bán BTC thông qua hợp đồng tương lai?
Tại sao người dùng lại tham gia hợp đồng tương lai để mua hoặc bán Bitcoin thay vì giao dịch BTC trực tiếp trên thị trường giao ngay? Nhìn chung, câu trả lời cho điều này là quản lý rủi ro và đầu cơ.
Quản lý rủi ro
Hợp đồng tương lai từ lâu đã được sử dụng bởi những người nông dân đang tìm cách giảm thiểu rủi ro và quản lý dòng tiền bằng cách đảm bảo nhận được cam kết về sản phẩm của mình trước thời hạn, với mức giá đã thỏa thuận trước. Vì sản phẩm nông nghiệp có thể mất thời gian chuẩn bị nên nông dân muốn tránh sự biến động giá thị trường và những điều không chắc chắn trong tương lai.
Sự biến động và thay đổi giá của Bitcoin cũng đòi hỏi việc chủ động quản lý rủi ro, đặc biệt đối với những người dựa vào tài sản kỹ thuật số để kiếm nguồn thu nhập đều đặn.
Doanh thu của thợ đào phụ thuộc vào giá Bitcoin và chi phí hằng tháng của họ. Trong khi giá Bitcoin có thể biến động dữ dội mỗi ngày, chi phí phần lớn vẫn cố định, gây khó khăn cho việc dự đoán chắc chắn thu nhập.
Hơn nữa, sự cạnh tranh ngày càng gia tăng trong lĩnh vực khai thác coin tạo ra những thách thức mới không liên quan đến giá, chẳng hạn như dư thừa phần cứng do độ khó tăng lên. Cách duy nhất để thợ đào tiếp tục hoạt động trong môi trường như vậy với rủi ro tối thiểu là phòng ngừa rủi ro bằng các công cụ phái sinh như hợp đồng tương lai.
Đầu cơ
Tuy nhiên, quản lý rủi ro hoặc phòng ngừa rủi ro khác với đầu cơ, đây cũng là một trong những yếu tố chính thúc đẩy giao dịch hợp đồng tương lai Bitcoin. Vì các nhà giao dịch và đầu cơ muốn kiếm lời từ biến động giá theo cả hai hướng (lên hoặc xuống), nên họ cần có khả năng đặt cược theo từng hướng — mua long hoặc bán short.
Hợp đồng tương lai giúp người dùng bi quan tác động lên tâm lý thị trường, một hiện tượng được Ngân hàng Dự trữ Liên bang San Francisco thảo luận chi tiết trong nghiên cứu của mình với tiêu đề Cách Giao Dịch Hợp Đồng Tương Lai Thay Đổi Giá Bitcoin.
Cuối cùng, hợp đồng tương lai Bitcoin phổ biến vì cho phép sử dụng đòn bẩy, trong đó nhà giao dịch có thể mở vị thế lớn hơn số tiền nạp của mình, miễn là họ duy trì tỷ lệ ký quỹ hợp lý — do sàn giao dịch xác định. Việc sử dụng đòn bẩy không làm thay đổi bất kỳ điều kiện nào liên quan đến công cụ phái sinh và chỉ được dùng để tăng cường rủi ro cũng như phần thưởng.
Khi thị trường tăng giá, hợp đồng tương lai tăng giá trị và có thể bán với giá cao hơn giá giao ngay, và ngược lại. Sự chênh lệch này, được gọi là cơ sở, là chỉ báo hữu ích khác nhằm đánh giá tâm lý thị trường.
Khi cơ sở dương (giá tăng), nghĩa là giá hợp đồng tương lai cao hơn giá giao ngay thực tế. Khi cơ sở âm (giá giảm), điều đó cho thấy giá hợp đồng tương lai thấp hơn giá giao ngay.
Hợp đồng tương lai vĩnh cửu hoặc hoán đổi vĩnh cửu BTC
Ngoài hợp đồng tương lai tiêu chuẩn đã thảo luận ở trên, thị trường Bitcoin cũng hỗ trợ hợp đồng hoán đổi vĩnh cửu, là hợp đồng tương lai không có ngày đáo hạn.
Vì không có ngày thanh toán nên cả hai bên đều không phải mua hoặc bán. Thay vào đó, người dùng được phép giữ vị thế ở trạng thái chờ khớp miễn là tài khoản của họ có đủ BTC (tiền ký quỹ) để thực hiện.
Tuy nhiên, trái ngược với hợp đồng tương lai tiêu chuẩn có giá của hợp đồng và tài sản cơ sở dần tương đương nhau khi hợp đồng đáo hạn, hợp đồng vĩnh cửu không có ngày tham chiếu như vậy trong tương lai. Hợp đồng tương lai vĩnh cửu hoặc hoán đổi vĩnh cửu sử dụng cơ chế khác để hợp nhất giá định kỳ, gọi là tỷ lệ funding.
Mục đích của tỷ lệ funding là nhằm giữ cho giá hợp đồng phù hợp với giá giao ngay của tài sản cơ sở, tránh độ sai lệch lớn.
Cần lưu ý rằng tỷ lệ funding là khoản phí được thỏa thuận giữa hai bên trong hợp đồng (các bên mua và bán) — không phải phí do sàn giao dịch thu.
Ví dụ, nếu giá trị của hợp đồng vĩnh cửu tiếp tục tăng, tại sao những người bán short (thuộc bên bán) lại tiếp tục giữ một hợp đồng chờ khớp vô thời hạn? Tỷ lệ funding giúp cân bằng tình huống như trên. Tỷ lệ funding tự thay đổi và do thị trường xác định.
Hợp đồng hoán đổi vĩnh cửu BTC hoạt động như thế nào?
Ví dụ: nếu hợp đồng hoán đổi vĩnh cửu được giao dịch ở mức 9.000 USD nhưng giá giao ngay của BTC là 9.005 USD, tỷ lệ funding sẽ âm (để bù đắp chênh lệch giá). Tỷ lệ funding âm có nghĩa là người nắm giữ vị thế bán phải trả tiền cho người nắm giữ vị thế mua.
Ngược lại, nếu giá của hợp đồng cao hơn giá giao ngay, tỷ lệ funding sẽ dương — người nắm giữ hợp đồng vị thế mua phải trả tiền cho người nắm giữ hợp đồng vị thế bán.
Trong cả hai trường hợp này, tỷ lệ funding thúc đẩy việc mở vị thế mới, từ đó có thể đưa giá hợp đồng đến gần hơn với giá giao ngay.
Các khoản thanh toán tỷ lệ funding được thực hiện 8 giờ một lần trên hầu hết sàn giao dịch, bao gồm cả OKX, miễn là người nắm giữ hợp đồng giữ vị thế của mình ở trạng thái chờ khớp. Mặt khác, lãi & lỗ được ghi nhận tại thời điểm thanh toán hằng ngày và được tự động ghi có vào tài khoản của chủ sở hữu.
Dữ liệu tỷ lệ funding, hiển thị như bên dưới, có thể được sử dụng để nhanh chóng đánh giá xu hướng và hiệu suất của thị trường trong bất kỳ khoảng thời gian nào. Một lần nữa, tỷ lệ funding dương cho thấy thị trường nhìn chung tăng giá — giá hợp đồng hoán đổi cao hơn giá giao ngay. Tỷ lệ funding âm cho thấy tâm lý giảm giá, nghĩa là giá hợp đồng hoán đổi thấp hơn giá giao ngay.
Quyền chọn Bitcoin
Giống như hợp đồng tương lai Bitcoin, quyền chọn cũng là sản phẩm phái sinh theo dõi giá Bitcoin theo thời gian. Tuy nhiên, không giống như hợp đồng tương lai tiêu chuẩn — trong đó hai bên đồng ý về ngày và giá để mua hoặc bán tài sản cơ sở — với quyền chọn, bạn thực sự mua “quyền chọn” hoặc quyền mua hoặc bán tài sản ở một mức giá đã định trong tương lai.
Mặc dù quyền chọn tiền mã hóa ra đời trễ hơn so với hợp đồng tương lai, nhưng trong tháng này, quyền chọn Bitcoin đã đạt mức cao nhất mọi thời đại là hơn 1 tỷ USD tính theo Hợp đồng mở (OI). OI biểu thị tổng giá trị (thường là USD) của các hợp đồng quyền chọn hiện chưa thanh toán. Hợp đồng mở ngày càng tăng thường cho thấy dòng vốn mới đổ vào thị trường.
Quyền chọn mua và Quyền chọn bán
Có hai loại hợp đồng quyền chọn, quyền chọn mua và quyền chọn bán. Quyền chọn mua cung cấp cho chủ sở hữu quyền mua tài sản cơ sở vào một ngày đã định (đáo hạn) và quyền chọn bán cho chủ sở hữu quyền bán tài sản đó. Mỗi quyền chọn, tùy thuộc vào các điều kiện liên quan, có giá thị trường, được gọi là phí quyền chọn.
Hợp đồng quyền chọn cũng có hai loại, kiểu Mỹ và kiểu châu Âu. Quyền chọn kiểu Mỹ có thể được thực hiện - nghĩa là người nắm giữ mua hoặc bán - vào bất kỳ thời điểm nào trước ngày đáo hạn, trong khi quyền chọn kiểu Châu Âu chỉ có thể được thực hiện vào ngày đáo hạn. OKX hỗ trợ quyền chọn kiểu châu Âu.
Sở hữu quyền chọn có nghĩa là nếu người nắm giữ quyết định không thực hiện quyền mua hoặc bán của họ vào ngày đáo hạn, thì hợp đồng sẽ mất hiệu lực. Người nắm giữ không cần phải thực hiện quyền mua hoặc bán, nhưng họ sẽ mất phí quyền chọn — mức giá mà họ đã trả cho hợp đồng.
Quyền chọn cũng được thanh toán bằng tiền mặt để thuận tiện giao dịch, nhưng tồn tại những rủi ro rất khác so với hợp đồng tương lai. Với hợp đồng tương lai, không có giới hạn rủi ro và phần thưởng đối với một trong hai bên giao dịch (giá Bitcoin có thể biến động theo mọi hướng trước khi thanh toán). Nhưng với quyền chọn, người mua có tiềm năng lợi nhuận không giới hạn và tổn thất hạn chế, trong khi người bán quyền chọn có tổn thất tiềm ẩn không giới hạn và lợi nhuận rất hạn chế (theo như giải thích bên dưới).
Hợp đồng quyền chọn Bitcoin hoạt động như thế nào?
Nếu Bitcoin đang giao dịch ở mức 10.000 USD ngày hôm nay và lần này, Robbie tin rằng giá sẽ cao hơn vào một ngày nhất định trong tương lai (giả sử một tháng sau), anh ấy có thể mua một quyền chọn mua. Quyền chọn mua của Robbie có giá thực hiện (giá mà BTC có thể được mua trong tương lai) là 10.000 USD trở xuống.
Nếu một tháng sau Bitcoin giao dịch ở mức 15.000 USD, Robbie có thể thực hiện quyền chọn mua của mình và mua Bitcoin với giá 10.000 USD để kiếm lợi nhuận ngay lập tức. Ngược lại, nếu sau một tháng Bitcoin giao dịch ở mức 9,000 USD, Robbie có thể để quyền chọn của mình hết hiệu lực.
Tuy nhiên, chúng ta chưa xem xét phí quyền chọn trong cả hai trường hợp này. Phí quyền chọn là số tiền Robbie sẽ trả để mua quyền chọn mua — giá thị trường của quyền chọn. Nếu phí quyền chọn là 1.500 USD, Robbie sẽ trả 1.500 USD hôm nay để có quyền mua Bitcoin với giá 10.000 USD một tháng sau đó.
Điều này có nghĩa là, đối với Robbie, giá hòa vốn thực sự là 10.000 USD + 1.500 USD = 11.500 USD — vì vậy Robbie cần BTC cao hơn 11.500 USD để kiếm được lợi nhuận. Nếu Robbie để quyền chọn của mình hết hiệu lực, anh ta sẽ chỉ mất phí quyền chọn 1.500 USD.
Vì vậy, trên thực tế, trong khi tiềm năng kiếm lời của Robbie là không giới hạn (hoặc chỉ bị giới hạn bởi giá Bitcoin), tổn thất của Robbie bị giới hạn bởi phí quyền chọn mà anh đã trả. Trong bất kỳ trường hợp nào, Robbie cũng không thể chịu lỗ nhiều hơn phí quyền chọn trong hợp đồng này.
Tiếp đến là Adam, người tin rằng giá Bitcoin sẽ giảm trong tháng tới. Adam có thể mua một quyền chọn bán với giá thực hiện là 10.000 USD. Điều này nghĩa là, Adam sẽ có quyền chọn bán Bitcoin với giá 10.000 USD vào tháng sau, bất kể giá giao ngay là bao nhiêu.
Sau một tháng, nếu Bitcoin được giao dịch thấp hơn 10.000 USD, giả sử ở mức 8.000 USD, Adam sẽ kiếm được lợi nhuận bằng cách thực hiện quyền chọn của mình - bán BTC với giá cao hơn 2.000 USD so với giá thị trường. Nếu BTC đang giao dịch cao hơn 10.000 USD, anh ấy có thể để quyền chọn của mình hết hiệu lực.
Adam cũng sẽ phải trả phí quyền chọn để mua quyền chọn này, và giống như Robbie, phí quyền chọn cũng là số tiền tối đa mà anh ấy mạo hiểm trong hợp đồng này.
Mặt khác, chúng ta có những người bán quyền chọn hoặc người viết hợp đồng, là đối tác của Robbie và Adam và đã đồng ý bán cho họ quyền chọn mua cũng như quyền chọn bán tương ứng. Về cơ bản, người bán quyền chọn hứa hẹn sẽ bán và mua BTC theo yêu cầu, để đổi lấy phí quyền chọn do Robbie và Adam chi trả.
Xét về rủi ro, người bán quyền chọn có lợi nhuận bị giới hạn bởi phí quyền chọn mà họ tính, nhưng tổn thất tiềm ẩn thì không giới hạn, vì họ sẽ phải mua hoặc bán BTC nếu thực hiện quyền chọn, bất kể chênh lệch giữa giá giao ngay và giá thực hiện là bao nhiêu. Điều này có thể được giải thích thêm thông qua chế độ xem Thị Trường Quyền Chọn Bitcoin OKX bên dưới.
Quyền chọn mua và quyền chọn bán có ngày đáo hạn vào 25/09/2020 được hiển thị trong biểu đồ trên. Vòng tròn màu xanh biểu thị các hợp đồng quyền chọn có giá thực hiện là 11.000 USD, nghĩa là người nắm giữ quyền chọn mua cho hợp đồng này sẽ có thể mua Bitcoin với giá 11.000 USD vào ngày 25/09, trong khi người nắm giữ quyền chọn bán sẽ có thể bán Bitcoin với giá tương tự. Các vòng tròn màu xanh lá cây và màu đỏ biểu thị giá đánh dấu, đây là chỉ báo dựa trên giá trị trung bình về định giá thị trường, trong khi dữ liệu “Bid1” và “Ask1” phản ánh giá chào bán hiện tại của thị trường.
Nếu hôm nay Robbie mua quyền chọn mua này, anh ấy sẽ trả giá chào bán tốt nhất – là $1.373,08 trong ảnh chụp màn hình phía trên – đây là phí quyền chọn để Robbie có quyền mua Bitcoin ở mức $11.000 vào ngày 25/09. Tương tự, Adam sẽ trả 2.712,90 USD để mua quyền chọn bán của mình để có quyền bán Bitcoin với giá 11.000 USD vào ngày 25/09.
Sự khác biệt về phí quyền chọn này thể hiện tâm lý thị trường, trong đó đối tác đồng ý mua Bitcoin của Adam tin rằng đó là phi vụ cá cược rủi ro hơn so với bên đồng ý bán cho Robbie.
Hợp Đồng Mở Theo Giá Thực Hiện là dữ liệu có thể cho thấy triển vọng của thị trường ngay lập tức, thể hiện trong biểu đồ dưới đây.
Biểu đồ này hiển thị giá trị (tính bằng BTC) của quyền chọn chưa đáo hạn (quyền chọn mua + quyền chọn bán) ở các mức giá thực hiện khác nhau. Bạn có thể thấy hầu hết nhà giao dịch đều có hợp đồng quyền chọn với giá thực hiện là 10.125 USD, tiếp đến là 7.250 USD và 11.250 USD. Dữ liệu này nhấn mạnh ba mức giá thực hiện phổ biến nhất, đang áp dụng đối với Bitcoin — và khoảng giá dự kiến trong tương lai gần.
Tại sao mọi người mua và bán BTC thông qua hợp đồng quyền chọn?
Hợp đồng quyền chọn, giống như hợp đồng tương lai, cũng là công cụ quản lý rủi ro, nhưng có phần linh hoạt hơn vì không đòi hỏi người mua thực hiện bất kỳ nghĩa vụ nào.
Một lần nữa, chúng ta có thể thảo luận về thợ đào Bitcoin, bên hưởng lợi tiềm năng của những hợp đồng này, nơi họ có thể mua quyền chọn bán nhằm đảm bảo tỷ lệ nhất định cho BTC đã khai thác trong tương lai. Tuy nhiên, không giống như hợp đồng tương lai khi thợ đào có nghĩa vụ bán BTC của mình bất kể với mức giá bao nhiêu, trong hợp đồng quyền chọn, họ có thể chọn không bán nếu giá Bitcoin tăng đáng kể.
Đầu cơ vẫn là lý do khác cho việc sử dụng quyền chọn, bởi chúng cho phép nhà giao dịch thận trọng đặt cược với số tiền rủi ro nhỏ hơn nhiều (phí quyền chọn) so với hợp đồng tương lai.
Công cụ phái sinh và độ uy tín của Bitcoin
Công cụ phái sinh như hợp đồng tương lai và quyền chọn hỗ trợ xác định giá của tài sản cơ sở — quá trình xác định giá của thị trường — bằng cách cung cấp cho thị trường những công cụ cần thiết để thể hiện tâm lý thị trường. Chẳng hạn, vì không có công cụ phái sinh, nhà đầu tư Bitcoin phần lớn phải mua và nắm giữ chính lượng Bitcoin đó, điều này đã gây ra bong bóng Bitcoin vào năm 2017, khi giá tăng vọt lên mức cao nhất mọi thời đại.
Chỉ sau khi CME và Cboe ra mắt hợp đồng tương lai Bitcoin, những người bán short trên thị trường mới có thể làm vỡ bong bóng.
Dù sự sụp đổ sau đó và “mùa đông tiền mã hóa” năm 2018 đã tác động mạnh lên thị trường, nó cũng thúc đẩy sự tăng trưởng và phát triển, khi giá cả ổn định, cho phép công nghệ và sự chấp nhận một lần nữa trở lại vị thế hàng đầu.
Trong khi đó, việc ra mắt công cụ phái sinh được quản lý, chẳng hạn như Quyền chọn Bitcoin của Bakkt, đang giúp hợp pháp hóa không gian tiền mã hóa và thu hút nhà đầu tư tổ chức.
Cuối cùng, để Bitcoin trở thành loại tài sản được chấp nhận rộng rãi, nhiều người cho rằng cần có thị trường giao dịch minh bạch, khó bị thao túng.
Để đạt được điều này sẽ cần một dòng vốn mới, tăng tính thanh khoản, giảm biến động, quá trình hình thành giá tự nhiên và sự tin tưởng của các nhà đầu tư tổ chức quy mô lớn. Mỗi sản phẩm phái sinh chất lượng đều có khả năng đưa Bitcoin đến gần hơn với việc được hợp pháp hóa.
OKX Insights trình bày báo cáo phân tích thị trường, tính năng chuyên sâu và tin tức chọn lọc từ những chuyên gia tiền mã hóa.
Cách sử dụng Bot giao dịch tiền mã hóa của OKX
Cách giao dịch lô tiền mã hóa trên Thị trường Liquid của OKX
Crypto TradingView: Hướng dẫn giao dịch bằng TradingView
Chiến lược giao dịch hợp đồng futures crypto tốt nhất
